متخصص کبد كيست ؟
متخصص کبد فردی است که پس از طی مرحله هفت ساله پزشکی عمومی و مرحله ی چهار ساله ی تخصص داخلی در یکی از زیر شاخه های تخصص داخلی در مقطع فوق تخصص به نام زیر شاخه ی گوارش و کبد به مدت 2 سال تحصیل می کند و دانش و مهارت لازم برای تشخیص و درمان بیماری های مرتبط با دستگاه گوارش از جمله غده ی کبد را بدست می آورد و در نهایت به عنوان فوق تخصص گوارش و کبد مشغول به طبابت می شود . پس ما متخصصی تحت عنوان متخصص کبد نداریم و فردی که به تشخیص و درمان بیماری های مرتبط با کبد می پردازد مدرک فوق تخصص گوارش و کبد را دارد .
متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) چه اقدامات درمانی را می تواند انجام دهد ؟
متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) به تشخیص و درمان بیماری های دستگاه گوارش علی الخصوص بیماری های کبد و کیسه ی صفرا میپردازد.
لازم به ذکر است که متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) امکان انجام جراحی را ندارد اما می تواند با متخصص جراحی عمومی برای درمان بیمار همکاری کند.
متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) اقدامات متنوعی را درمان بیماران می تواند انجام دهد از جمله :
- اندوسکوپی (endoscopy) : روشی است که طی آن متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) لوله ای را که در سر آن دوربینی برای مشاهده ی داخل اندام هایی چون معده و مری دارد را از طریق دهان و بدون نیاز به جراحی وارد بدن می کند تا جهت تشخیص و درمان مشکلات این نواحی اقدامات لازم را به عمل آورد .
- کولونوسکوپی (colonoscopy) : روشی است که طی آن متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) لوله ای را که در سر آن دوربینی برای مشاهده ی داخل روده ی بزرگ دارد را از طریق راست روده و بدون نیاز به جراحی وارد بدن می کند تا جهت تشخیص و درمان مشکلات این ناحیه اقدامات لازم را به عمل آورد .
- سیگموئیدوسکوپی : روشی است که طی آن متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) لوله ای را که در سر آن دوربینی برای مشاهده ی داخل کولون سیگموئید ( که بخشی از روده ی بزرگ است و کولون نزولی را به راست روده متصل می کند ) دارد را از طریق راست روده و بدون نیاز به جراحی وارد بدن می کند تا جهت تشخیص و درمان مشکلات این ناحیه اقدامات لازم را به عمل آورد . در صورتی که علاوه بر کولونوسکوپی نیاز به سیگموئیدوسکوپی باشد این روش توسط متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) انجام می شود.
- بیوپسی یا نمونه برداری بافتی : در این روش که به شیوه های مختلفی می تواند انجام شود متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) ازبافت ناحیه ای که مشکوک به مشکلاتی از قبیل سرطان است نمونه برداری می کند و سپس بعد از بررسی نمونه در آزمایشگاه اقدامات لازم درمانی توسط متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) انجام می شود . از روش های بیوپسی می توان به بیوپسی آندوسکوپی اشاره کرد که در طی آن متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) در طی آندوسکوپی از بافت مری یا معده نمونه برداری کرده تا در آزمایشگاه بررسی شود.
- بیوپسی کبد : طی آن متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) با روش های متفاوتی می تواند از کبد برای ارزیابی مواردی چون التهاب کبد یا فیبروز ( زخم ) کبدی نمونه برداری کند.
- آندوسکوپی سونوگرافی : روشی است که ترکیبی از سونوگرافی و آندوسکوپی می باشد که در طی آن متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) لوله ای را که در سر آن پروب سونوگرافی قرار دارد وارد بدن می کند تا با استفاده از امواج اولتراسوندی که پروب سونوگرافی به عضو مورد نظر می فرستد و بازتاب حاصل از برگشت امواج تصاویری از آن عضو برای بررسی های بیشتر تهیه شود و متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد )به بررسی بیماری های دستگاه گوارش بپردازد.
- دابل بالن آنتروسکوپی : روشی است که طی آن متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) لوله ای را که در سر آن یک لنز و منبع نوری برای مشاهده ی داخل روده ی باریک دارد را از طریق دهان یا راست روده و بدون نیاز به جراحی وارد بدن می کند تا جهت تشخیص و درمان مشکلات این ناحیه اقدامات لازم را به عمل آورد . همان طور که از اسم این روش نیز پیداست ، در این روش از یک ابزار و دو بالن برای مشاهده ی درون روده ی باریک توسط متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) استفاده می شود . در صورت نیاز به بیوپسی از این ناحیه توسط این روش نمونه برداری انجام می شود.
- کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگرید : روشی است که طی آن متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) از طریق آندوسکوپی به بررسی مجاری صفراوی و پانکراس می پردازد . این روش در تشخیص مشکلاتی چون انسداد مجاری و به دنبال آن سنگ های صفراوی و زردی ( یرقان ) و توموردر این ناحیه توسط متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد) کاربرد دارد و بسیار تخصصی است.
در چه مواردي بايد به متخصص كبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) مراجعه كنيم ؟
در مواردی چون :
- استفراغ بعد از خوردن و نوشیدن
- مشکل در بلع و جویدن غذا
- بوی بد دهان و دندان
- زخم های دهانی
- ترشحات بیش از حد یا کمتر از حد معمول غدد بزاقی
- اسهال و یبوست
- سوزش و درد معده و ترش کردن
- <زمانی که خروج باد گلو ( آروغ زدن ) از دهان و نفخ و خروج گازهای گوارشی روده از مقعد به صورت طولانی و مکرر باشد .
/li>
- تغییر اشتها و میل به غذا و به دنبال آن تغییرات وزن
- مشاهده ی خون در مدفوع
- تغییر رنگ مدفوع
- درد در ناحیه ی حفره ی شکم و زیر قفسه ی سینه
- بالا آوردن خون
- احساس درد و سوزش و خون ریزی در هنگام اجابت مزاج ( دفع مدفوع )
- درد در ناحیه ی حفره ی شکم هنگام خوردن وعده های غذایی و با ورود غذا به دستگاه گوارش
- <احساس وجود زائده ای دردناک در محل خروج مدفوع از بدن
/li>
- احساس وجود زائده یا دردی در ناحیه ی حلق و گلو و مری در هنگام بلع غذا و عبور مواد غذایی از مری به سمت معده
- تغییرات رنگ پوست صورت و بدن بدون هیچ علتی چون آفتاب سوختگی و ...
- تغییررنگ صلبیه
ساختار و عملکرد و جایگاه کبد در بدن
کبد بزرگ ترین عضو احشایی بدن و یکی از غدد ضمیمه ی لوله ی گوارش است و عمدتاً در ربع راست فوقانی حفره ی شکم بلافاصله در زیر دیافراگم قرار دارد . به طور متوسط وزنی معادل 1.5 کیلوگرم دارد که 2 درصد وزن افراد بالغ را تشکیل می دهد . وظیفه ی اصلی گوارشی کبد تولید صفرا می باشد که یک ترکیب پیچیده ی قلیایی لازم برای به تعلیق درآوردن و هیدرولیز (تجزیه) کردن و جذب چربی ها در ابتدای روده ی باریک است . کبد همچنین یک رابط اصلی بین سیستم گوارش و خون است به گونه ای که این عضو مواد غذایی جذب شده در روده ی باریک را قبل از توزیع در بدن پردازش می کند .
عملکرد سلول های کبدی :
سلول های کبدی علاوه بر تولید و ترشح محتویات کیسه ی صفرا اعمال دیگری را نیز انجام می دهند . اعمالی چون :
- تبدیل واحدهای سازنده ی پروتئین ها به قند
- سم زدایی بسیاری از موادی که روزانه وارد بدن میشوند مثل بسیاری از داروها
- تولید اوره که توسط کلیه ها از خون برداشته می شوند .
- ذخیره سازی ویتامین A و دیگر ویتامین های محلول در چربی
- ذخیره ی آهن
- و...
کیسه ی صفرا و ارتباط آن با کبد
کیسه ی صفرا یک عضو توخالی و گلابی شکل است که به سطح تحتانی کبد متصل است و قادر است میزان 30 الی 50 میلی لیتر از صفرای تولید شده توسط سلول های کبدی را در خود ذخیره و تغلیظ کند و بعد از هر وعده ی غذایی توسط مجرایی مشترک با مجرای اصلی پانکراس ، صفرا را به ابتدای روده ی باریک تخلیه کند .
از وظایف صفرا می توان به کمک در هضم و جذب چربی ها که پیش تر نیز به آن اشاره شد و همچنین موارد زیر اشاره کرد :
- دفع چند فرآورده ی زائد مهم مثل کلسترول و بیلی روبین ( که رنگ دانه ی صفراوی است و از تجزیه ی هموگلوبین گلبول قرمز حاصل می شود و رنگ مدفوع را می سازد.)
- خنثی کردن خاصیت اسیدی کیموس معده ( محتویات معده ) که به ابتدای روده ی باریک وارد میشود. صفرا تا حدی خاصیت قلیایی دارد.
از ترکیبات صفرا می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- آب
- نمک های صفراوی
- بیلی روبین و بیلی وردین
- بی کربنات
- لسیتین ( که نوعی فسفولیپید است و در هضم و جذب چربی ها نقش دارد . )
- کلسترول
- پروتئین هایی مثل آلبومین و ...
نحوه ی مراقبت از کبد
از راه های مراقبت از کبد می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- عدم مصرف بیش از حد ویتامین های محلول در چربی مثل ویتامین A
- عدم مصرف بیش از حد و خودسرانه و هم زمان داروها علی الخصوص مسکن هایی مثل استامینوفن که متابولیسم کبدی دارند.
- عدم برقراری روابط جنسی متعدد و محافظت نشده
- واکسینه شدن با واکسن هپاتیت B و چکاپ سالیانه
- عدم مصرف بیش از حد مواد غذایی چرب چون فست فودها و سس های مایونز و روغن های حیوانی و ...
- مصرف متعادل ویتامین های محلول در آب چون ویتامین B و C
- ورزش منظم و کنترل وزن
- برای انجام کارهای درمانی خود به مراکز بهداشتی و درمانی معتبری که طبق پروتکل های بهداشتی عمل می کنند مراجعه کنید تا احتمال آلودگی به بیماری های کبدی که از طریق سوزن و سرنگ آلوده منتقل می شوند کاهش یابد . همچنین خودتان نیز بهداشت را رعایت کرده و از دست زدن به سوزن و سرنگ های از قبل استفاده شده اجتناب کنید .
- عدم مصرف بیش از حد نوشیدنی های الکلی ( هر چند که مصرف کم این نوشیدنی ها نیز توصیه نمی شود .)
- رعایت پروتکل های حفاظتی حین استفاده از مواد سمی چون سموم حشره کش و...
- مصرف آب و پروتئین ها و میوه ها و سبزیجات کافی در رژیم غذایی خود
مشکلات و بیماری های رایج کبد و کیسه ی صفرا
- نبود کیسه ی صفرا : اگر کیسه ی صفرا نباشد یا برداشته شود در ظاهرهیچ مشکلی پیش نمی آید چون کار کیسه ی صفرا ذخیره و تغلیظ صفرا می باشد . حال اگر مجرای صفراوی باز باشد جریان صفراوی به راحتی اتفاق می افتد اما به علت رقیق بودن آن کمی در هضم محتوای چربی مشکل ایجاد می شود. پس چربی ها در سیستم گوارش باقی میمانند و در نتیجه مدفوع چرب به وجود خواهد آمد . تغییرات بیلی روبین در خون خیلی چشم گیر نیست بنابراین خطرناک نمی باشد . در صورتی که برداشتن کیسه ی صفرا علت کبدی همچون سیروز کبدی داشته باشد مشکلات دیگری اعم از آسیت و ...به وجود خواهد آمد .
- سنگ کیسه ی صفرا و مجاری صفراوی
- التهاب کیسه ی صفرا
- یرقان یا زردی پوست : تغییر رنگ پوست و صلبیه و زرد شدن آن ها به دنبال افزایش مقدار بیلی روبین خون که می تواند ناشی ازبیماری هایی چون هپاتیت کبدی و سنگ کیسه ی صفرا باشد .
- هپاتیت کبدی : نوعی بیماری ویروسی است که باعث التهاب کبد می شود و انواعی دارد .
- کبد چرب : تجمع چربی در سلول های کبدی و تورم به دنبال آن
- سرطان کبد که انواع مختلفی دارد.
- نارسایی کبدی : کارکرد ضعیف و نامناسب کبد برای انجام وظایفش که بسیار خطرناک است.
- هموکروماتوز: آسیب به کبد به دلیل وجود مقدار زیاد آهن دربدن
- فیبروزو سیروز کبدی : زخم در بافت کبد فیبروز کبدی است که در نهایت می تواند به سیروز کبدی که التهاب شدید کبد است منجر شود.
برای تشخیص و درمان بیماری های کبد توسط متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) به کجا مراجعه کنیم ؟
متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) در :
- درمانگاه ها و بیمارستان های خصوصی و دولتی
- بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی
- مطب شخصی
بهترين متخصصان کبد ( فوق تخصصان گوارش و کبد ) در كشور
برای پیدا کردن بهترین متخصصان کبد ( فوق تخصصان گوارش و کبد ) در کشور می توان از اپلیکیشن MEDIMEDIA استفاده کرد که سامانه ای است که هزاران پزشک در آن فعالیت می کنند و شما می توانید با مقایسه ی پزشکانی که در این سامانه فعالیت دارند متخصص کبد ( فوق تخصص گوارش و کبد ) مورد نظر خود را پیدا کنید و به صورت آنلاین از آنها نوبت بگیرید. همچنین پزشکان نیز میتوانند با ثبتنام در نرم افزار مطب مدی مدیا علاوه بر نسخه نویسی آنلاین به امکانت بینظیری چون مدیریت کامل مراجعه کنندگان، اخذ شرح حال پیش از مراجعه ی بیمار، ثبت مدارک پزشکی بیمار و... دسترسی داشته باشند.
