- صفحه اصلی
- جستجوی پزشک
-
صفحه اختصاصی پزشکان
-
درباره ما
- وبلاگ
- عضویت
- ورود
متخصص غدد و متابولیسم نسبت به برخی از متخصصین دیگر ممکن است کمتر شناخته شده باشد. بسیاری از افراد به طور دقیق نمی‌دانند که برای چه دسته مشکلاتی باید به متخصص غدد و متابولیسم مراجعه کنند. اما بهتر است بدانید که غدد متعددی در سراسر بدن وجود دارند که کارکرد و سلامت آن‌ها روی تمامی اندام‌های بدن تاثیرات متعددی دارد.
متخصص غدد و متابولیسم مسئول بررسی سلامت غدد درون‌ریز و متابولیسم بدن است. ما در ادامه به بررسی کامل ساختار غدد بدن، متابولیسم، بیماری‌های مربوط به غدد و توانمندی‌های متخصص غدد و متابولیسم می‌پردازیم. همچنین ویژگی‌های برترین متخصص غدد و متابولیسم را بررسی خواهیم کرد.
قبل از بررسی ویژگی‌ها و عملکرد متخصص غدد و متابولیسم بهتر است اندکی دربارۀ سیستم غدد درون‌ریز بدانید. در بدن ما تعدادی غدۀ درون‌ریز وجود دارد که در قسمت‌های مختلف بدن پخش شده اند. غدۀ درون‌ریز ساختاری است که مواد خاصی به نام هورمون را تولید کرده و از راه خون به اندام‌های هدف می‌رساند. هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که فرایندهایی به نام متابولیسم یا سوخت‌وساز را در بدن تنظیم می‌کنند. همچنین وظایفی از قبیل رشد، پاسخ به استرس، تکامل جنسی و بلوغ و تنظیم قند خون نیز توسط هورمون‌ها انجام می‌شود. ما در ادامه به بررسی غدد درون‌ریز و هورمون‌هایی که تولید می‌کنند می‌پردازیم و مراحل تحصیل متخصص غدد و متابولیسم و همچنین نکات مهم در انتخاب متخصص غدد و متابولیسم را عنوان خواهیم کرد.
اگر از هر متخصص غدد و متابولیسم بپرسید که کار دقیق غدۀ پینه‌آل یا صنوبری چیست، خواهد گفت که کارکرد دقیق این غده مشخص نیست. این غده هورمونی به نام ملاتونین را ترشح می‌کند که این هورمون احتمالا با چرخه‌های خواب و بیداری مرتبط است. به غدۀ صنوبری، اپی‌فیز هم می‌گویند.
غدۀ هیپوتالاموس در مغز قرار داشته و علاوه بر کارکردهای عصبی، قسمت درون‌ریز نیز دارد. بخش درون‌ریز هیپوتالاموس دو نوع هورمون آزادکننده و مهارکننده تولید می‌کند. این هورمون‌ها به هیپوفیز می‌روند و موجب تحریک آزادسازی یا مهار عملکرد هورمونی هیپوفیز می‌شوند. اختلال در کارکرد این قسمت ممکن است توسط متخصص غدد و متابولیسم و متخصص مغز و اعصاب درمان شود.
هیپوفیز نیز قسمتی از مغز بوده و هورمون‌هایی جهت رشد، کارکرد تیروئید، کارکرد تخمدان‌ها و عملکرد غدۀ فوق کلیوی ساخته و ترشح می‌کند. همچنین جهت کنترل مقدار ادرار و هنگام زایمان نیز هورمون‌هایی ساخته و ترشح می‌کند.
غدۀ تیروئید در قسمت جلویی گردن قرار دارد و هورمون‌هایی جهت سوخت‌وساز یا متابولیسم می‌سازد. همچنین یکی از هورمون‌های تیروئیدی غلظت کلسیم خون را کاهش می‌دهد.
چهار غدۀ پاراتیروئید در چهار طرف غدۀ تیروئید در گردن قرار داشته و هورمونی تولید می‌کنند که غلظت خونی کلسیم و فسفات را تنظیم می‌کند.
این غده به صورت جفت بوده و در بالای کلیه‌ها قرار گرفته است. هورمون‌های تولیدشده در غدۀ فوق‌کلیوی، جهت تنظیم قند و نمک خون و همچنین کنترل استرس و تنش نقش دارند. غدد فوق‌کلیوی مقداری از هورمون‌های جنسی را نیز می‌سازند.
پانکراس یا لوزالمعده در پشت معده و قسمت ابتدایی روده قرار دارد. این عضو هم از قسمت درون‌ریز و هم قسمت برون‌ریز تشکیل شده است. قسمت درون‌ریز پانکراس هورمون‌های انسولین و گلوکاگون را جهت تنظیم قند خون ساخته و به خون آزاد می‌کند.
تخمدان‌ها به صورت جفت در دو طرف رحم و قسمت پایینی شکم قرار گرفته‌اند. این دو عضو، هورمون‌هایی را جهت تکامل تخمک، گذراندن دوره‌های ماهیانه و همچنین بلوغ در دختران جوان تولید و ترشح می‌کنند.
بیضه‌ها هورمون‌های جنسی مردانه را با هدف تولید و تکامل اسپرم و ایجاد صفات جنسی مردانه ساخته و ترشح می‌کنند.
اندام‌هایی مانند قلب، ریه، کلیه‌ها، پوست، رحم و جفت، رودۀ باریک، معده، کبد، چربی و مغز استخوان غدۀ درون‌ریز نیستند اما قسمت‌هایی از این اندام‌ها هورمون‌های خاصی را در بدن تولید کرده و وارد خون می‌کنند.
هر گونه مشکل و اختلالی در عملکرد یا ساختار غدد درون‌ریز بدن پیش بیاید، باید توسط متخصص غدد و متابولیسم بررسی و درمان گردد. اما متخصص غدد و متابولیسم برای اینکه به مرحلۀ طبابت در این زمینه برسد چه دوره‌هایی را گذرانده است؟
یک فرد برای تبدیل شدن به متخصص غدد و متابولیسم در ابتدا باید در کنکور سراسری در رشتۀ پزشکی قبول شود. رشتۀ پزشکی هفت سال و شامل 4 دورۀ علوم پایه، فیزیوپاتولوژی، کارآموزی و کارورزی یا اینترنی است. پس از فراغت از تحصیل در رشتۀ پزشکی عمومی، پزشک باید به مدت دو سال دورۀ طرح تعهد خود را گذرانده و سپس در آزمون دستیاری یا رزیدنتی شرکت کند. در این آزمون پزشک باید بتواند در رشتۀ تخصص داخلی پذیرفته و به مدت چهار سال مشغول به تحصیل شود. پس از اتمام دورۀ تخصص، پزشک متخصص باید به مدت دو سال طرح تخصص خود را در مناطق مربوطه به اتمام برساند. در مرحلۀ بعد، متخصصین داخلی باید در امتحان دستیاری فوق‌تخصصی شرکت کرده و در رشتۀ فوق تخصص غدد و متابولیسم به مدت سه سال تحصیل کنند. در تمامی دوران‌ها از پزشکی عمومی تا تخصص و فوق‌تخصص، پزشک علاوه بر تحصیل، به درمان بیماران تحت نظر اساتید خود نیز می‌پردازد. پس از اتمام دورۀ فوق‌تخصص، پزشک به مدت دو سال طرح فوق تخصص خود را گذرانده و سپس می‌تواند اقدام به تاسیس مطب کند. البته طبابت تحت عنوان متخصص غدد و متابولیسم از همان دوران تحصیل فوق‌تخصص آغاز شده و در دوران طرح و پس از آن نیز ادامه می‌یابد. پس به طور متوسط یک فرد برای اینکه بتواند تحت عنوان متخصص غدد و متابولیسم کار کند باید پس از کنکور چیزی حدود 20 سال زمان صرف کند.
هر یک از اعضای سیستم درون‌ریز ممکن است دچار اختلالاتی نظیر کم‌کاری، پرکاری یا ضایعاتی مانند توده‌ها شوند. مشکلات و اختلالات غدد درون‌ریز زیاد و متنوع هستند اما ما در ادامه به رایج‌ترین مشکلات و اختلالات غدد درون‌ریز می‌پردازیم تا بدانیم متخصص غدد و متابولیسم با چه بیماری‌هایی برخورد دارد؟
گفتیم که لوزالمعده با تولید و ترشح هورمون انسولین و گلوکاگون در تنظیم قند خون موثر است. سلول‌های جزایرلانگرهانس که قسمتی از لوزالمعده هستند، این هورمون‌ها را می‌سازند. هورمون انسولین به سلول‌ها کمک می‌کند تا قند موجود در خون را جذب کرده و مصرف کنند تا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند. حال ممکن است این سلول‌ها تخریب شده و هورمون انسولین کمتری تولید کنند یا سلول‌های بدن نسبت به انسولین مقاوم شوند. در اثر این دو دسته اختلال، بیماری دیابت شیرین ایجاد می‌شود که دو نوع دارد.
تیروئید در ابتدا توسط هورمون محرک تیروئید که از هیپوفیز می‌آید تحریک شده و هورمون‌های T3، T4 و کلسی‌تونین را می‌سازد. کلسی‌تونین در تنظیم کلسیم خون نقش داشته و دو هورمون دیگر در سوخت‌وساز سلول‌های بدن نقش اساسی دارند. حال ممکن است تیروئید دچار یکی از مشکلات زیر شود:
غدۀ فوق‌کلیوی از دو قسمت قشری و مرکزی تشکیل شده و هر یک از این قسمت‌های نیز لایه‌های مجزا دارند. اصلی‌ترین هورمون‌های غدۀ فوق‌کلیوی آلدوسترون و کورتیزول هستند. همچنین مقداری هورمون‌های جنسی نیز در این غدد تولید می‌شود. از اختلالات آدرنال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تخمدان دو هورمون استروژن و پروژسترون را تحت تاثیر هورمون‌های LH و FSH هیپوفیز می‌سازد. اگر تولید آندروژن که یک نوع هورمون جنسی است در بدن خانم‌ها افزایش یابد، عملکرد تخمدان دچار اختلال شده و ممکن است تخمک‌گذاری انجام نشود یا فرد دچار تخمدان پلی کیستیک شود. به این سندروم PCOs یا تنبلی تخمدان نیز می‌گونید. در این مواقع عادت ماهیانۀ خانم‌ها نامنظم شده، فرد دچار پرمویی، جوش صورت و چاقی شکمی می‌شود و ممکن است باروری وی به خطر بیفتد. این بیماری می‌تواند توسط متخصص غدد و متابولیسم یا متخصص زنان و زایمان درمان شود.
غدۀ هیپوفیز کنترل‌کنندۀ غدد دیگر در بدن است. پس هر اختلالی در آن می‌تواند اثرات متعددی روی بدن بگذارد و باعث کم‌کاری غدد دیگر نیز شود. در ادامه به اختلالات هیپوفیز می‌پردازیم.
چاقی در برخی موارد مرضی بوده و در اثر اختلالات هورمونی ایجاد شود. اختلالات تیروئید، آدرنال، تخمدان و هیپوفیز ممکن است موجب چاقی شوند.
بیماری‌های غدد توسط روش‌های مختلف غیرتهاجمی و تهاجمی تشخیص و درمان می‌شوند. در ادامه به درمان بیماری‌های رایج غدد می‌پردازیم:
برخی از مشکلات مربوط به غدد نیاز به جراحی دارند که این جراحی‌ها توسط جراح عمومی، جراح سر و گردن، جراح مغز و اعصاب و ... انجام می‌شود. در ادامه به بیان مشکلاتی که نیاز به جراحی دارند می‌پردازیم.
رایج‌ترین بیماری مرتبط با غدد دیابت است که تعداد زیادی از جمعیت جهان را به خود درگیر کرده و آمار آن روزبه‌روز بالاتر می‌رود. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری بهتر است نکات زیر را رعایت کنید تا نیازی به مراجعه به متخصص غدد و متابولیسم نداشته باشید.
متخصص غدد و متابولیسم باید ویژگی‌هایی را دارا باشد تا شما بتوانید به او اعتماد کرده و روند درمانی خود را به او بسپارید. در ادامه این ویژگی‌ها را بررسی خواهیم کرد:
متخصص غدد و متابولیسم ممکن است بسته به نیاز شما به عنوان بیمار، با متخصصین مختلف در حیطه‌های پزشکی عمومی، متخصص داخلی، متخصص مغز و اعصاب، متخصص کلیه و متخصص گوارش در ارتباط باشد. همچنین در برخی موارد مانند بدخیمی های غده تیرویید بیماران را به متخصص جراحی عمومی یا متخصص بیماری های گوش و حلق و بینی و سر و گردن ارجاع دهد. در مدی مدیا میتوانید با چند کلیک از هریک از متخصصان این حوزه نوبت بگیرید و توسط بهترین متخصصان ویزیت شوید..